کد مطلب:193909 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:213
مسلمانان و اخلاق پیامبر
فاتقوا الله ایتها العصابة الناجیة ان أتم الله لكم ما أعطاكم به، فانه لا یتم الأمر حتی یدخل علیكم مثل الذی دخل علی الصالحین قبلكم، و حتی تبتلوا فی أنفسكم و أموالكم [1] ؛ پس از خدا بترسید ای گروه نجات یافته اگر خدا نعمتی را كه به شما داده است كامل كند؛ چرا كه این كار كامل نگردد مگر این كه آنچه به صالحان پیشین رسید به شما نیز برسد و با جان و مالتان آزموده شوید.
در زبان عربی به دستمالی كه به پیشانی می بندند عصابه می گویند. امروز نیز این كار در بین بعضی از عرب های بادیه مرسوم است. عصابه در اصطلاح به گروهی می گویند كه روش و تفكر ویژه ای داشته باشند، مثل احزاب و امثال آن، اما مراد از عصابه در این عبارت شریف شیعیانند كه آن روز شمارشان فراوان نبوده است.
در این جا امام صادق علیه السلام ابتدا از شیعیان می خواهند تقوا داشته باشند. نشانه تقوا داشتن این است كه مؤمنان خدای متعال را در كارهایشان حاضر و ناظر بدانند.
حضرت، شیعیان و پیروان اهل بیت علیهم السلام را عصابه ناجیه یا گروه اهل نجات خطاب می كند. در این جا به مباحث فراوانی كه درباره ی فرقه ناجیه مطرح است كاری نداریم، فقط اشاره می كنیم كه از اطلاق عبارت در این جا مطالب بسیاری استفاده می شود؛ از
[ صفحه 86]
جمله این كه كلام حضرت خطاب به تمام شیعیان در تمام ادوار و مراتب است.
در مورد «به» در عبارت «ما اعطاكم به» در منابع گوناگون احتمالات مختلفی آمده است، اما مرحوم علامه مجلسی در مرآة العقول این كلمه را تفسیر نكرده اند. به هر حال «به» در این جا دو حالت ممكن است داشته باشد: اول، این كه ضمیر در «به» به عصابه ناجیه برگردد كه در این صورت استخدام لفظی صورت گرفته و از نكات بلاغی است. احتمال دوم آن است كه مرجع ضمیر در «به» تقوا باشد. احتمال اول از دو جهت بهتر به نظر می رسد: نخست این كه عصابه به ضمیر نزدیك تر است و اصل آن است كه مرجع با ضمیر فاصله زیادی نداشته باشد. البته، این قاعده در صورتی است كه در كلام قرینه ای قوی تر از اقربیت نباشد.
جهت دوم، آن است كه اگر به تقوا بر گردد در این صورت باید تقوا مفروض التحقق محسوب شده باشد و حال آن كه حضرت در كلام خویش نجات را مفروض التحقق به حساب آورده اند، نه تقوا را.
حضرت می فرمایند: شیعیان اهل نجاتند، به شرط آن كه خدای متعال آنچه به آنها داده (نجات) كامل نماید.
حال باید دید به چه چیز نجات شیعیان كامل می گردد. «فانه لا یتم الأمر حتی یدخل علیكم مثل الذی دخل علی الصالحین قبلكم و حتی تبتلوا فی أنفسكم و أموالكم؛ نعمت نجات برای شیعیان كامل نمی گردد مگر آن كه آنان نیز همانند صالحان قبل از خود در اموال و انفس مورد امتحان قرار گیرند»، بی شك صالحان پیشین كسانی جز ائمه اطهار علیهم السلام و اصحاب آن بزرگواران نیستند.
حضرت رسول صلی الله علیه و آله و سلم، امامان معصوم علیهم السلام و اصحاب این بزرگواران چگونه و با چه وسیله ای امتحان می شدند؟ شیعیان و پیروان آنان نیز تا این امتحانات را پس ندهند نجاتشان كامل نمی شود.
[ صفحه 87]
در زبان عربی به دستمالی كه به پیشانی می بندند عصابه می گویند. امروز نیز این كار در بین بعضی از عرب های بادیه مرسوم است. عصابه در اصطلاح به گروهی می گویند كه روش و تفكر ویژه ای داشته باشند، مثل احزاب و امثال آن، اما مراد از عصابه در این عبارت شریف شیعیانند كه آن روز شمارشان فراوان نبوده است.
در این جا امام صادق علیه السلام ابتدا از شیعیان می خواهند تقوا داشته باشند. نشانه تقوا داشتن این است كه مؤمنان خدای متعال را در كارهایشان حاضر و ناظر بدانند.
حضرت، شیعیان و پیروان اهل بیت علیهم السلام را عصابه ناجیه یا گروه اهل نجات خطاب می كند. در این جا به مباحث فراوانی كه درباره ی فرقه ناجیه مطرح است كاری نداریم، فقط اشاره می كنیم كه از اطلاق عبارت در این جا مطالب بسیاری استفاده می شود؛ از
[ صفحه 86]
جمله این كه كلام حضرت خطاب به تمام شیعیان در تمام ادوار و مراتب است.
در مورد «به» در عبارت «ما اعطاكم به» در منابع گوناگون احتمالات مختلفی آمده است، اما مرحوم علامه مجلسی در مرآة العقول این كلمه را تفسیر نكرده اند. به هر حال «به» در این جا دو حالت ممكن است داشته باشد: اول، این كه ضمیر در «به» به عصابه ناجیه برگردد كه در این صورت استخدام لفظی صورت گرفته و از نكات بلاغی است. احتمال دوم آن است كه مرجع ضمیر در «به» تقوا باشد. احتمال اول از دو جهت بهتر به نظر می رسد: نخست این كه عصابه به ضمیر نزدیك تر است و اصل آن است كه مرجع با ضمیر فاصله زیادی نداشته باشد. البته، این قاعده در صورتی است كه در كلام قرینه ای قوی تر از اقربیت نباشد.
جهت دوم، آن است كه اگر به تقوا بر گردد در این صورت باید تقوا مفروض التحقق محسوب شده باشد و حال آن كه حضرت در كلام خویش نجات را مفروض التحقق به حساب آورده اند، نه تقوا را.
حضرت می فرمایند: شیعیان اهل نجاتند، به شرط آن كه خدای متعال آنچه به آنها داده (نجات) كامل نماید.
حال باید دید به چه چیز نجات شیعیان كامل می گردد. «فانه لا یتم الأمر حتی یدخل علیكم مثل الذی دخل علی الصالحین قبلكم و حتی تبتلوا فی أنفسكم و أموالكم؛ نعمت نجات برای شیعیان كامل نمی گردد مگر آن كه آنان نیز همانند صالحان قبل از خود در اموال و انفس مورد امتحان قرار گیرند»، بی شك صالحان پیشین كسانی جز ائمه اطهار علیهم السلام و اصحاب آن بزرگواران نیستند.
حضرت رسول صلی الله علیه و آله و سلم، امامان معصوم علیهم السلام و اصحاب این بزرگواران چگونه و با چه وسیله ای امتحان می شدند؟ شیعیان و پیروان آنان نیز تا این امتحانات را پس ندهند نجاتشان كامل نمی شود.
[ صفحه 87]
[1] متن نامه.